Δε φταίω εγώ!

Ειρήνη Μπακοπούλου ψυχολογοσ θεσσαλονικη άρθρο δε φταίω εγώ

Το άρθρο αυτό πραγματεύεται την έννοια “ευθύνη” σε σχέση με το “φταίξιμο” στις ανθρώπινες σχέσεις και παραθέτει την ιδέα του ασυνείδητου προσωπικού σεναρίου ζωής, ως ένα πλαίσιο μέσα από το οποίο μπορούμε να κοιτάξουμε την συμπεριφορά μας απέναντι στους άλλους και τις πιέσεις που ασκούμε στους κοντινούς μας ανθρώπους, καλώντας τους να παίξουν συγκεκριμένους ρόλους στην ζωή μας.

Δε φταίω εγώ!

«Δε φταίω εγώ», σκεφτόμαστε συχνά. «Εσύ φταις»! Αυτή η στάση μπροστά σε μια σύγκρουση ή όταν κάτι πάει ‘στραβά’, είναι συνήθως η πρώτη αντίδραση. Όταν όμως δεν ακολουθείται από την ειλικρινή ερώτηση «Μήπως όμως έχω και εγώ ευθύνη σε αυτό που συνέβη;», είναι από τις κυριότερες αιτίες δυστυχίας μέσα σε μία σχέση, γιατί ψάχνοντας το φταίξιμο ‘του άλλου’ αντί να ερευνώ την δική μου ευθύνη, δίνω στην σχέση έναν ανταγωνιστικό χαρακτήρα και όχι έναν χαρακτήρα συνεργασίας.

Μη μου ζητάς να αλλάξω!

Μας είναι δύσκολο όταν βρισκόμαστε σε σύγκρουση με τους άλλους να δούμε την δική μας ευθύνη. Αυτό είναι φυσιολογικό, αφού σημαίνει πως θα πρέπει να δούμε και να παραδεχτούμε πως κάνουμε λάθη και πως μερικές φορές στην ζωή μας φερόμαστε άσχημα, εγωιστικά, αδύναμα, ή νιώθουμε ζήλια, θυμό, ανασφάλεια και πολλά άλλα «δύσκολα», αλλά σαφώς ανθρώπινα συναισθήματα. Η εύκολη λύση λοιπόν, είναι να πούμε, «Δε φταίω εγώ». Τότε δεν χρειάζεται πια να αλλάξω. Έτσι όμως δεν αναγνωρίζω την δική μου ευθύνη. Και τότε αρχίζει η κάτω βόλτα στις σχέσεις μου, γιατί συνεχώς ψάχνω να βρω το φταίξιμο (τα λάθη) ‘του άλλου’, αντί να ζητάω να κατανοήσω τους λόγους της δικής μου συμπεριφοράς, με σκοπό να φερθώ με διαφορετικό τρόπο σε μία μελλοντική παρόμοια κατάσταση. Η ουσία είναι πως αν θέλω ‘ο άλλος’ να αλλάξει την συμπεριφορά του προς εμένα, τότε θα πρέπει πρώτα να αλλάξω εγώ την συμπεριφορά μου προς εκείνον. Εδώ λοιπόν έρχεται η έννοια του προσωπικού σεναρίου ζωής  που περιγράφεται παρακάτω, για να δώσει έναν τρόπο με τον οποίο μπορούμε να κατανοήσουμε την δική μας συμπεριφορά μέσα σε μία σχέση.

Το προσωπικό μου σενάριο ζωής

Όλοι οι άνθρωποι, άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο, κουβαλάμε μέσα μας τραύματα από το παρελθόν. Καταστάσεις στις οποίες δεν μπορέσαμε να αντεπεξέλθουμε συναισθηματικά επιτυχώς, και που μας άφησαν με ερωτηματικά, με πόνο, σύγχυση και πληγές που μπορεί να έχουν κλείσει επιφανειακά και να μην τις σκεφτόμαστε πια στην καθημερινή μας ζωή, ωστόσο μόλις βρεθούμε σε κάποια παρόμοια κατάσταση ξανανοίγουν και τότε αναβιώνουμε αυτά τα «δύσκολα» συναισθήματα. Παραδείγματα αυτών των καταστάσεων είναι ο σύζυγος που παραπονιέται στην γυναίκα του πως τον καταπιέζει όπως και η μητέρα του όταν ήτανε μικρός, η γυναίκα που πιστεύει πως κανείς δεν νοιάζεται πραγματικά για αυτήν, όπως δεν νοιάστηκε και ο πατέρας της, η υπάλληλος που νιώθει πως οι συνάδελφοί της την υποβιβάζουν συνεχώς, όπως έκανε και η αδερφή της παλιότερα, η γυναίκα που συνεχώς βρίσκει άντρες που την κακοποιούν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο…

Μέσα από αυτά τα τραύματα – αλλά και μέσα από τις καλές μας εμπειρίες – έχουμε με την πάροδο του χρόνου χτίσει μέσα μας ένα σενάριο. Όλοι έχουμε ένα τέτοιο σενάριο που βλέπουμε να επαναλαμβάνεται στην ζωή μας. Ενίοτε, όταν είμαστε πιο δεκτικοί και ήρεμοι, μπορούμε και αναρωτιόμαστε γιατί.

Η απάντηση σε αυτό το γιατί λοιπόν, είναι ότι επαναλαμβάνεται γιατί δεν έχουμε καταφέρει να γνωρίσουμε αυτό το σενάριο στην πορεία της ζωής μας σε όλο του το φάσμα. Έτσι, ασυνείδητα το αναπαράγουμε συνεχώς, ελπίζοντας μάταια για ένα διαφορετικό αποτέλεσμα.

Πώς αναπαράγω το σενάριο;

Διαλέγουμε να έχουμε γύρω μας τους ανθρώπους που θα παίξουν σωστά τον ρόλο τους στο δικό μας σενάριο. Αυτό λειτουργεί σε ασυνείδητο επίπεδο και αυθόρμητα, χωρίς προσπάθεια. Είμαστε όλοι μας ιδιαίτερα ικανοί στο να αναγνωρίζουμε αυτούς τους ανθρώπους, που έχουν παρόμοια και συμπληρωματικά σενάρια και να τους καλούμε να γίνουν μέρος της ζωής μας. Έτσι ο άνθρωπος που νιώθει σαν να είναι θύμα, διαλέγει κάποιον που να έχει την δυνατότητα να φερθεί σαν θύτης, καλώντας τον στην πορεία της σχέσης να παίξει αυτόν τον ρόλο. Αυτός που είναι αυταρχικός, διαλέγει έναν άνθρωπο που μπορεί εύκολα να υποταχθεί…και ούτω καθεξής.

Στην πορεία της σχέσης ασκούμε πίεση στον άλλον να παίξει τον ρόλο του. Πώς το κάνουμε αυτό; Θυμώνουμε, μαλώνουμε, στεναχωριόμαστε, ενδεχομένως βρίζουμε, φωνάζουμε, κλαίμε, παραπονιόμαστε συνεχώς, αποτραβιόμαστε, …ό,τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να τον πιέσουμε να φερθεί όπως εμείς περιμένουμε. Χωρίς μάλιστα να έχουμε πάντα επίγνωση ότι κάνουμε ακριβώς αυτό.

Πώς μπορώ να αλλάξω το σενάριο;

Αυτό στο οποίο συνήθως δεν είμαστε τόσο καλοί, που δηλαδή δεν μας έρχεται αυθόρμητα και εύκολα, αλλά χρειάζεται προσωπική δουλειά, είναι να μπορέσουμε να δούμε τι κάνουμε εμείς μέσα στην κάθε σχέση…ποιος είναι ο δικός μας ρόλος στο σενάριό μας και πώς ‘καλούμε’, δηλαδή προτρέπουμε τον άλλον να παίξει τον ρόλο που του αποδίδουμε. Η δουλειά αυτή είναι που θα μας οδηγήσει σιγά σιγά στο να αλλάξουμε τα στοιχεία εκείνα του σεναρίου που φαίνεται να μην είναι πια χρήσιμα στην ζωή μας, αφού οδηγούν σε δυσάρεστες και επίπονες καταστάσεις. Να αλλάξουμε δηλαδή τον δικό μας τρόπο συμπεριφοράς.

Η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία μπορεί να με βοηθήσει;

H ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία προσφέρει την δυνατότητα της ανάπτυξης μίας σχέσης με τον ψυχοθεραπευτή. Μέσα από αυτή την σχέση δίνεται στον θεραπευόμενο η ευκαιρία να εξερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο σχετίζεται με τους άλλους, σε ένα περιβάλλον ασφαλές λόγω απόλυτης εχεμύθειας, αλλά και λόγω της εμπειρίας, της γνώσης και του σεβασμού του θεραπευτή προς αυτά τα θέματα ακριβώς που αντιμετωπίζει ο θεραπευόμενος. Δίνεται έτσι στον θεραπευόμενο η ευκαιρία, με πλήρη ειλικρίνεια, να εξερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο έχει μάθει να σχετίζεται με τους άλλους και στην πορεία να τον αλλάξει, αν ο ίδιος το κρίνει απαραίτητο. Κοιτάζοντας από κοντά την σχέση θεραπευτή και θεραπευόμενου, το σενάριο αρχίζει να γίνεται πιο αντιληπτό και κατανοητό. Ο θεραπευόμενος αποκτά μεγαλύτερη επίγνωση των ρόλων που ασυνείδητα επιλέγει για τον εαυτό του και κάνει συνειδητά τα κίνητρα της συμπεριφοράς του. Αντιλαμβάνεται τις πιέσεις που ασκεί στον θεραπευτή (και παράλληλα στους δικούς του ανθρώπους εκτός της θεραπευτικής σχέσης) και τους ρόλους που τον καλεί να παίξει και μαθαίνει σιγά σιγά να ελέγχει και να αποδεσμεύεται από αυτές τις συμπεριφορές και να λειτουργεί με διαφορετικό τρόπο. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργεί σταδιακά ένα νέο σενάριο με πιο ικανοποιητικές σχέσεις με τους άλλους, και τελικά να επιλέγει πιο συνειδητά τους ανθρώπους που θα έχει κοντά του.

Η ιδιαιτερότητα της ψυχαναλυτικής ψυχοθεραπείας, μεταξύ άλλων, είναι πως ο ίδιος ο ψυχοθεραπευτής έχει προηγουμένως κάνει συνειδητό το δικό του σενάριο μέσα από την προσωπική του ψυχοθεραπεία κατά την διάρκεια της εκπαίδευσής του. Αυτό είναι απαραίτητη προϋπόθεση της εκπαίδευσής του, σε αντίθεση με άλλες ψυχοθεραπευτικές εκπαιδεύσεις – όπως για παράδειγμα η γνωσιακή συμπεριφορική προσέγγιση, ή η συστημική – όπου το αν ο ψυχολόγος θα γίνει θεραπευόμενος, ή όχι, αφήνεται στην δική του κρίση.

Τελικά αλλάζει το σενάριο;

Η απλή απάντηση είναι πως δεν αλλάζει. Αυτό που μάθαμε, δεν μπορούμε να το ξεμάθουμε. Έχουμε περάσει πολλά χρόνια πρακτικής εκπαίδευσης σε αυτό το σενάριο, πολλές επαναλήψεις. Μπορούμε όμως να γνωρίσουμε το υπάρχον σενάριο καλά ώστε να το αναγνωρίζουμε όταν μπαίνει σε λειτουργία και συγχρόνως, να μάθουμε ένα νέο σενάριο, έναν νέο τρόπο να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω και μέσα μας και έτσι, έναν διαφορετικό τρόπο να λειτουργούμε. Τότε αυτό που θα λειτουργεί θα είναι το νέο σενάριο, αντί αυτό που μάθαμε καλά όλα τα προηγούμενα χρόνια της ζωής μας. Όσο εξασκούμε αυτό, τόσο πιο δυνατό θα γίνεται και τόσο πιο αυθόρμητα θα μας βγαίνει.

Όλοι οι άνθρωποι μπορούμε να γνωρίσουμε και να καταλάβουμε το ήδη υπάρχον σενάριό μας και να φτιάξουμε ένα καινούργιο. Με προσπάθεια, επαγρύπνηση, συνέπεια, μετριοφροσύνη και θάρρος, ζητώντας αν μπορούμε βοήθεια από έναν ειδικό, αλλά και από αυτούς που μας αγαπάνε. Κάνοντας δηλαδή μία κουβέντα με τους δικούς μας ανθρώπους επί του θέματος και ζητώντας τους να μας δείχνουν με υπομονή και ηρεμία αυτά που εμείς δεν μπορούμε να δούμε στην συμπεριφορά μας και βέβαια κάνοντας κι εμείς το ίδιο για εκείνους. Αυτή η κίνηση από μόνη της μπορεί να είναι η αρχή της δημιουργίας νέων ρόλων στην σχέση, γιατί ήδη φερόμαστε εμείς διαφορετικά, αντί να περιμένουμε να φερθούν οι άλλοι διαφορετικά και δίνουμε στον εαυτό μας την ευκαιρία για την δημιουργία μίας σχέσης συνεργασίας, αντί ανταγωνισμού. Τότε παύει να «φταίει» κάποιος. Η έννοια «φταίξιμο» που συνήθως προκαλεί θυμό, στενοχώρια και αμυντικότητα, αντικαθίσταται από την έννοια «ευθύνη», που ανοίγει τον δρόμο στην επικοινωνία και την αλληλοκατανόηση.

Διαδικτυακή Online ψυχοθεραπεία

Ψυχολογος online από Θεσσαλονίκη

Σε ποιους χρησιμεύει;
Σε τι δυσκολίες μπορεί να βοηθήσει; Πώς λειτουργεί; Τι χρειάζομαι για τις συνεδρίες online και ποιος θα με βοηθήσει με τα τεχνικά προβλήματα που μπορεί να προκύψουν;

Στείλτε μήνυμα

Διάφορα άρθρα

Στείλε μήνυμα